OS INCENDIOS FORESTAIS

Os incendios forestais son un problema non só no Parque das Fragas senon de toda Galicia, na Comarca do Eume os últimos incendios forestais dentro do Parque producironse no ano 2006 sobretodo nas zonas de A Capela e de Monfero. Os incendios forestais orixinan dano e perdas económicas como son:

Perdas diretas:

A madeira queimada ten menos valor económico, perdidas en biomasa forestal, erosión do terreno e a escasa capacidade que ten despois o terreno para a absorción da choiva, perdidas de productos forestais como son setas e castiñeiras, perdidas de cultivos agricolas e contaminación dos acuiferos.

E perdas indiretas como son:

Pérdidas derivadas da emisión de CO2 a atmósfera, coste derivados da extinción do lume, danos medioambientais, perdidas de turismo, arrastre de cinzas o rio e perdidas na valorización do monte.

ESPECIES INVASORAS

Unhos dos problemas que presenta o parque e a introducción que se fixo de especies foraneas e invasoras. A presenza de elementos estraños aos ecosistemas, como son as especies exóticas invasoras, pode afectar ás condicións ambientais, á cadea trófica e aos ciclos de nutrientes. As condicións ambientais que se ven alteradas con maior frecuencia no caso das plantas invasoras son as de insolación, cantidade e riqueza de humus no horizonte superior do solo, oxixenación e nutrientes nas invasións en medios acuáticos... Estes cambios afectan a todo o sistema, incluíndo a fauna, a flora, os solos e o medio. Os polinizadores ou depredadores son algúns dos animais que se ven implicados na mudanza do ecosistema. Outros problemas xerais son os relativos á introdución de patóxenos ou especies asociadas coas invasoras, que poden afectar a outros elementos do ecosistema. Tamén se describiron efectos de invasoras sobre condicións ambientais especiais en forma de perturbacións periódicas, como os incendios, posto que determinadas especies pirófitas poden favorecer a aparición ou cambio de condicións de incendios forestais.

Impacto sobre a flora autóctona - Nun estudo recente conclúese que as invasións biolóxicas son a segunda causa de ameaza para as especies, só por detrás da perda ou degradación do seu hábitat natural (Wilcove et al., 1998). Outros autores colocan esta ameaza en terceiro lugar, tras a perda dos hábitats e a fragmentación da paisaxe (Williamson, 1996). Nas plantas este efecto negativo sobre as especies nativas prodúcese principalmente pola competencia dos recursos, aínda que existen outros problemas asociados a cambios nas condicións do hábitat: as alteracións do ciclo hidrolóxico, a nitrificación ou efectos indirectos sobre ciclos de perturbación, como os incendios. Especies moi sensibles a pequenos cambios ambientais no seu medio vense máis afectadas polas invasións biolóxicas. Estas especies coinciden en gran medida coas de maior interese, caso de gran parte das especies endémicas. Diversos endemismos de zonas costeiras; medios sensibles, como os sistemas dunares ou comunidades pioneiras, poden verse gravemente afectadas. Entre outros, prodúcense problemas por hibridación con especies autóctonas, o que deriva nunha perda de diversidade xenética e na aparición de híbridos dos que non se coñece o seu comportamento.

O EMBALSE

Un dos impactos ambientais máis grande que hai no parque e o embalse, a sua construcción durou tres anos e foi inagurado no ano 1956.
O embalse do Eume provoca un contraste impresionante e unha ruptura no contorno marcando duas paisaxes diferentes vistas dende o alto do embalse, as suas dimensións son as seguintes:
E de doble curvatura. Dimensións: arco superior 230 m., altura máxima 101 m., capacidade do embalse 123 Hm.

A PROBLEMATICA DA XESTIÓN

Un dous problemas maiores que ten ou parque é compatibilizar a xestión cos intereses dous propietarios xa que a maioria do terreo que esta dentro do parque pertence a propietarios particulares.
Non se pode declarar un parque sen ter en conta a xente que esta dentro do parque, nin se pode facer un parque con xente totalmente en contra. A Lei 9/2001 do 21 de agosto de Conservación da natureza di nos seus articulos 29 e 30:

Artigo 29. Aproveitamento e uso dos bens e recursos incluídos en espazos naturais protexidos.

1. O aproveitamento e uso dos bens e recursos incluídos no ámbito dun espazo natural protexido realizarase de maneira que resulte compatible coa conservación dos valores que motivaron a súa declaración, tal e como se dispón nos instrumentos de plan.
2. As limitacións ao uso dos bens e recursos derivadas da declaración de espazo natural protexido ou dos instrumentos de ordenación previstos na presente Lei poderán dar lugar a indemnización cando concorran simultaneamente estes requisitos:

1. Que incidan sobre dereitos efectivamente incorporados ao patrimonio de titular.
2. Que afecten a usos ou aproveitamentos legal e efectivamente exercidos no momento de imposición da restrición.
3. Que se produza unha lesión patrimonial efectiva, actual e cuantificable en termos monetarios.
4. Que se trate de limitacións singulares non susceptibles de distribución entre os afectados.

Artigo 30. Áreas de influencia socioeconómica.

1. Os procedementos de declaración do espazo establecerán, no seu caso, as áreas de influencia socioeconómica, nas que poderán preverse as medidas de compensación pertinentes.

2. Para contribuír ás melloras de calidade de vida dos seus habitantes e ao desenvolvemento sostible nestes ámbitos, a Xunta de Galicia propiciará o desenvolvemento de actividades tradicionais e fomentará outras compatibles coa conservación do espazo de que se trate.

3. Para unha mellor aceptación e participación social fomentarase a integración dos habitantes dos territorios afectados nas actividades xeradas pola protección e xestión do espazo natural.

4. As producións artesanais das áreas de influencia socioeconómica, sen prexuízo da lexislación específica, poderán establecer o uso dunha etiqueta de calidade de produtos referenciada na denominación do espazo natural protexido de que se trate.

Este parque chegou ata estes tempos tal e como ou vemos grazas a relación armonica que houbo entre ou medio e a xentes do lugar, que facian un uso e desfrute sustentabel .Cuando se declarou o parque natural se deberia ter en conta que dentro do parque ten propiedades persoas particulares que se atopan afectados pola devandita declaración.
Cando se declarou o parque a xente era un pouco remiso a que as súas terras quedasen dentro do parque, porque sentian que tenian unha serie de restrinciones, e provocáballes mais prexuízos que beneficios, isto manifestábase en reiteración de incendios forestais probocados etc.

A Administración debe tal e como reflicte a Lei 9/2001 compensar esas restrinciones e "problemas" que lles causan, mediante subenciones, contratación de persoas para realizar traballos dentro do, ou mesmo compensar economicamente os beneficios que deixa de gañar por estar as súas propiedades dentro do parque. Facer que os productos que se produzcan aquí teñas a denominación de orixen co nome do parque, etc.

Eu son dun parque nacional (Picos de Europa) e ao igual que aqui cando se ampliou o parque a xente estaba moi descontenta, xa que as restricións eran moi grandes, pero pouco a pouco e grazas a que a administración dió bastantes subvencións, contratou a xente do lugar para traballar, e potenciou o turismo, os veciños ven con mellores ollos estar dentro do parque.

A xente fué cambiando a súa forma de vida e pasou de vivir da agricultura e ganderia que eran as actividades que se desenvolvían alli a vivir de turismo e de traballos relacionados con parque.

Penso que a admon ten que concienciar á xente e que se sintan orgullosos de pertencer ao parque, que o sintan como deles.

Mosteiro de Caaveiro

A edificación máis visitada dentro das Fragas do Eume é o Mosteiro de Caaveiro, establecido neste lugar dende o ano 934. A él pertencían a maior parte das terras de cultivo sitas a dereita do río Eume, e debido a isto, a súa igrexa obtén a categoría de Real Colexiata (con seis canónigos) que conservará ata fins do século XVIII. Despóis do século mencionado , o mosteiro tras ser abandoado pola igrexa, queda o coidado dun caseiro e inicia a súa decadencia e deterioro.
No século XIX, tanto o mosteiro coma boa parte das terras que o rodean, pasan a ser propiedade dun particular, o cal fai unha serie de obras modificando parte da súa estructura.
CONSERVACIÓN:
Os restos máis antigos que se conservan sen modificación datan do século XII, entre o que destaca a igrexa do mosteiro. Consérvase en bo estado a cabeceira e boa parte da nave. Queda tamén en pé un fermoso campanario barroco do século XVIII.
Outras partes da estructura do mosteiro que se conservan de forma aceptable son a casa dos canónigos e e as cociñas do mosteiro.
PROTECCIÓN:
O conxunto foi declarado no ano 1975 Monumento Histórico Artístico, debido á súa importancia arquitectónica.
Na actualidade o Mosteiro de Caaveiro é propiedade da Diputación de A Coruña, a cal organiza visitas turísticas guiadas os fins de semana e días festivos. Nas épocas de máis visitas como en Semana Santa e os meses de xullo, agosto e setembro sae un autobus dende o Centro de receción das Fragas do Eume cada hora e leva os visitantes ata o mosteiro.

Coto de Chao de Ombre

Unha das actividades turísticas máis reclamadas nas Fragas do Eume e a pesca no rio Eume. O rio para a pesca esta dividido en dous tramos: Un tramo acotado na desembocadura do rio para reo e outro tramo libre de 4 Km na parte alta do rio para troita.
O tramo alto discurre dende o seu nacemento na serra do Xistral, en Montouto, a 880 metros de altitude, nos regos Ferradal, Pieles e Ferrao. A sua cabeceira e suave ata que recibe o rego Rebordelos e o río Bo que se encaixona levemente. Recibe logo o rego Cebollín e o Casal, antes de entrar na Depresión de Pontes de García Rodríguez recibe o Montouto, o Reboiras, o Sarrión e o Ferreiras para embalsarse en Pontoibo, formando o embalse, o tramo ainda chega 2Km augas abaixo do embalse.
Para poder pescar necesítase licencia Autonómica Galega con recargo para salmón e permiso do coto. O rio ten moi bos acesos dende a carretera que vai paralela, tamen conta cun refuxio para pescadores e un centro de guiado para reos e salmón, xa que estes especies teñen que ir guiadas.
O tramo baixo e o máis demandado polos pescadores, ten as seguintes caracteristicas:
Lonxitude 8,3 Km.
Anchura media entre 12-15 m.
Profundidade media entre 2,5 e 3 m.
Especies pescables:Reo, troita e anguila, na desembocadura múxiles e lubinas
Limtes do coto:Dende o Km 5 da carretera da Alameda de Puentedeume ata a presa de Caaveiro donde acaba o tramo acotado.
Periodo hábil:Do 2 de maio ata o 30 de setembro no tramo acotado e ata o 22 de agosto no tramo libre.
Pódese pescar 5 reos de 30 cm de lonxitude, o cupo de troita son 10 de 19 cm que teran que ser 5 no caso de coller 5 reos.
Os permisos para poder pescar expídense: Bar Capri, Bar Penjamo, Chao de Ombre 81 camiño do coto así como nas Delegacións Provinciais da Conselleria do Medio Ambiente.

Torre de Andrade

Situación:
A torre de Andrade encontrase na provincia da Coruña, comarca do Eume, concello de Pontedeume, parroquia de Nogueirosa, a 34 kilómetros da Coruña. O castillo álzase sobre o outeiro de Leboreiro, a 3 kilómetros de Pontedeume, a 309 metros de altitude sobre o nivel do mar. Dende o seu emplazamento dominase todo o val de Pontedeume, mailo Parque das Fragas do Eume, dende o cal se pode visitar.
Pódese chegar pola carretera LC151 de Campolongo a Curtis. No kilómetro 1,5, na aldea de Loureiros, cóllese a carretera de Taboada e a 2,5 kilómetros encontrase, a esquerda, a pista que chega a torre.
Historia:
A orixe deste castelo encontrase ligado o mosteiro de Santa María de Sobrado, empezouse a construir no ano 1369 e rematouse no 1377, foi construido sobre as ruinas dun castelo que xogou un papel importante nas revoltas irmandiñas donde quedou destruido.
No século XVII pertenceu o conde de Lemos, despois a casa de Lerma e a de Alba, que o restaurou no século XIX.
Posee unha planta rectangular, medindo 38 por 25 metros no corpo principal, máis outros dous rectángulos máis pequenos e adyacentes que deixan entre eles un patio de tres alas con 13 pilares de pedra. Cerra o cuarto lado un muro con tres arcos apuntados, fechados no sécuo XV.
Materiales:
O material utilizado, nos seus muros, torres, e sillar son bloques de pedra perfectamente labrada e colocada en sillares alineados e ordenados de forma precisa. Os materiales proceden dos alrededores.
Estado de conservación:
Actualmente encuentrase en aceptable estado de conservación, anque medio derruido. Limpouse todo o entorno, o que permite rodear a construcción fácilmente e velas penas sobre as que se alza.
Propiedade e uso:
E Monumento Nacional dende 1924, sendo o primeiro da provincia da Coruña en alcanzar este estatus.
Protección:
Baixo a protección do Decreto de 22 de abril de 1949, e a Lei 16/1985 sobre Patrimonio Histórico Español.

Mosteiro de Santa María de Monfero

Un dos edificios que se pode visitar no Parque e o mosteiro de Monfero. Está situado no concello de Monfero, e destaca pola iglesia coa sua fachada barroca, construíuse dende o ano 1622 ata 1656 e ten unha soa nave con planta de cruz latina. A fachada destaca polo ajedrezado dos sillares, alternando os de granito cos de pizarra. Catro enormes columnas e doas pilastras con capiteles (parte superior da columna) corintios elevanse ata a cornisa superior. A nave ten unha lonxitude de 65 metros e 12. 5 de ancho. Os muros lateraís están adornados con pilastras similares as da fachada,no encontro da nave principal coa do cruceiro álzase unha gran bóveda octogonal de gran perfección. Detrás do altar maior hai unha sacristía y unha capilla, donde se celebraba a misa dos sacerdotes que non pertenecían a comunidade monacal.

Centro de recepción de visitantes.

E un edificio construido no ano 2005, a sua función e informar os visitantes que van o Parque Natural das Fragas do Eume, esta situado a entrada do Parque polo aceso dende Pontedeume, construeuse aproveitando o espacio donde estaba ubicada unha antiga canteira.
Os materiais empleados no edifico son principalmente madeira, pizarra, pedra, chapa e cristal. O edificio ten unhas medidas de 50 m de longo por 10 de ancho, esta cuberto a unha auga en planta baixa.
No seu interior ten unha aula de interpretación outra de exposición, zona de atención o público, restaurante asi como diversos despachos.

Areas recreativas

Dentro do Parque Natural das Fragas do Eume hai cinco áreas recreativas:
A primeira entrando polo povo de Pontedeume xusto a entrada do Parque e a Xunqueira de abaixo ten unha superficie de 0,5 has, ten aparcadoiro para coches, mesas, bancos e epapeleiras.
A segunda chámase Xunqueira de arriba, e donde se fai a popular festa do rio.
A seguinte e a Alameda e a que máis mesas ten,tamen ten aceso e aparcadoiro para vehiculos.
A seguinte denominase Cal Grande encontrase a 2 Km da seguinte, ésta ten servicios no edificio donde se guian os reos.
A última das áreas chamase A Figueira, está a 2 Km do mosteiro de Caveiro ten unha edificación pequena que fai de refuxio dos pescadores, tamen ten mesas e bancos.

Todas elas son moi comodas para merendar e descansar no Parque.

MONTES PÚBLICOS DENTRO DO PARQUE

Este plano representa os montes públicos que se encontran dentro do parque das Fragas do Eume. A xestión destes montes corresponde á Administración autonomica, (A Xunta), e en concreto a Conselleria de Medio Rural.
Esta xestión debe realizarse de acorde co PORN (Plan de Ordenación de Recursos Naturais) e co PRUX (Plan Rector de uso e Xestión, este último encontrase ainda en fase de borrador, ainda non esta aprobado.

Get your own - Open publication

HISTORIA DOS MONTES PÚBLICOS

Os montes publicos que se encontran dentro do Parque Natural das Fragas do Eume son:

Marco da Curra

Penafesa de S. Pedro

Penacavada e marola

Os Cerqueiros

Fraga dos Cerqueiros

Fraga de Teixeiro

Antes de meternos en detalle imos facer unha pequena introdución e imos a falar un pouquiño , de cal é a historia destes montes.

Os primeiros datos que se teñen da propiedade destes montes remontanse ao seculo XVI, cando a totalidade do concello de Monfero era propiedade da Orden do Císter e estos a cederon aos veciños, con dereito a a aproveitar as leñas e os pastos para o gando. Este réximen permanecerá ata que o 30 de decembro de 1872, polas leis de desamortización, foron adquiridas case totalidade dos montes do concello pola Excelentisima Sra Dña Mª Josefa Parada y Parada condesa de Vigo.

Xa na decada dos cincuenta, concretamente o 23 de outubro de 1953, foi aprobado no Consello de MInistros un Decreto polo que se declaraba obrigatorio a plantación forestal (repoboación) de varios montes do concello de Monfero. Se os montes encontrabanse catalogados, algunhos indebidamente, se estableció un contrato de xestión (Consorcio) entre o concello e o Parimonio Forestal do Estado do Minesterio de Agricultura; noutros casos, montes de titularidade privada invitabaselles aos seus propietarios a formalizar un contrato de xestión (consorcio) co Patrimonio Forestal do Estado ou ben a facer a repoboación pola sua conta.

A situación xeral salvo as excepcions de Os Cerqueiros, Fraga dos Cerqueiros e a Fraga do Teixeiro, foi que os antigos propietarios demandaron ao Patrimonio Forestal do Estado sobre a propiedade dos montes. A sentenza ditadas polos xuíces ofrecía aos propietarios a alternativa de recibir o precio do suelo ou ben pagar os costes da repoboación; ademáis de proceder á exclusión dos montes do Catalogo de Utilidade Pública. Os montes foron entonces entregados ao Patrimonio Forestal do Estado a un prezo de 12.500 pts/ha.

A realidade é que estes conflictos ainda non estan solucionados, existindo reclamacións dos veciños que se sinten propietarios de parte dos montes. Ainda que os montes foron adquiridos libre de cargas, esto non é a realidade, xa que os vecíños mantenian o seu gando comprometiendo o exito das repoboacións efectuadas. Estes veciños reclamaban ao organismo competente aumentar a carga gandeira dos montes xa que segun eles, as repoboacións fracasaban non a causa da carga gandeira, senon que era a consecuencia da dureza do clima. En 1985, sendo o organismo competente A Conselleria de Agricultura Ganderia e Montes, establecese uns contratos de ocupación con os veciños de maneira que pudiesen ubicar o gando nas areas de pastizal que se adecuaron para elo.

Hoxe en día estase a facer un Proxecto de Ordenación dos montes arborados, para garantir a sua conservación, aproveitamento racional e a continuada persistenza dos mesmos (conservando os valores naturais e paisaxisticos, de productividade e de perdurabilidade).

XESTIÓN DOS MONTES

A superficie de montes públicos dentro do Parque é de alrededor de 1650 has. Nestes montes a masas arboreas de orixen natural existentes estan formadas principalmente por Quercus robur, Castanea sativa, Betula spp, con presencia, como especies arboreas e arbustivas secundarias de pes de Corylus avellana, Alnus glutinosa, Fraxinus excelsior, Acer pseudoplatanus, Pyrus cordata, Malus sylvestris, Frangula alnus y Salix atrocinerea. As masas arboreas de orixen artificial (plantación) existententes estan formadas fundamentalmente, como especies principales por Pinus pinaster, Pinus radiata, Pinus sylvestris, Pinus nigra, Betula spp, Castanea sativa, Quercus rubra, e Eucaliptus spp.

Á hora de planificar o monte, o que se pretende é a consevación das masas arboreas compostas por especies de frondosas autóctonas (etapa clímax), así como a transformación das masas arboreas existentes que non cumpran tal condición cara un bosque mixto de masas arboreas compostas por especies de frondosas autoctonas como etapa climax.

Para realizar calquera traballo dentro destes montes, requirese sempre o informe favorable do director do parque. Nestes informes ven reflexado cando e como debe facerse ditos traballos. Por exemplo non se poden facer traballos na época de cria da maioria das especies, así entre o mes de abril e o mes de xullo non se poderia traballar neste montes. Non se poden realizar traballos que causen un impacto visual, como por exemplo desbrozar faixas cortalumes en lineas rectas. Tampouco se poden realizar grandes desbroces, xa que se lle merman ós animais os lugares de refuxio. Non se poderia facer desbroces nos habitat de especies protexidas, como pode ser a Erica makaiana. etc.

Nestes montes realizanse todo tipo de traballos forestais, como e a preparación do terreo para plantar, plantacións, clareos, claras, podas e vendese a madeira, cando as arbores chegan ó turno.

O alleamento da madeira dos montes públicos faise normalmente mediante poxa.

Neste video se pode ver unha procesadora facendo unha clara semisistematica:

Etiquetas de Technorati: Montes públicos

MUIÑOS

O muiño hidraulico instalouse nas beiras dos rios para aproveietar a forza hidraulica da auga, permitia moer grandes cantidades de gran en pouco tempo.
Na zona do Eume hai dous tipos de muiños:
Os de cubo e os de canal descuberto
O seu funcionamento e o seguinte: A auga desviabase do rio a traves de un canal ata a entrada do muiño, a auga encañabase directamente sobre o rodicio e facia xirar éste xunto o eixe o que estaba unido unha moa ou pedra encargada de triturar o grao por fricción sobre outra pedra fija e na que se depositaba o grao que se iba moer.
Estas pequenas industrias de uso domestico repercutiron en gran medida na vida social e económica das aldeas donde estaban enclavados non solo do Eume senon de toda Galicia.
O muiñeiro cobraba unha cantidade de grao equivalente dependendo da cantidade de grao muido ésta cantidade denominabase maquia

RECOLECIÓN DAS CASTAÑAS

O outono é a época das castañas.

A castaña foi un alimento de referencia, fundamental tanto na economía como na dieta na antigüidade, sendo a principal fonte de hidratos de carbono en tempos de escaseza.

A xente ia cara os soutos e comezaba a golpear as polas das árbores para conseguir cos ourizos se desprenderan das polas e caeran ó chan. Os homes eran os que realizaban a tarefa de varear. Existen dous tipos de varas para realizar esta tarefa: as varas de pico (máis cortas e lixeras) e as varas de faldeira (mais largas e pesadas).

Para subir ó castañeiro utilizabanse unhos ganchos  chamados garrucha ou cambo. Normalmente os varixois (persoas que varixan), comezaban por o apice da árbore e terminaban vareixando as faldeiras, que son as polas cercanas ó chan.

Despois apañanbanse os ourizos utilizando as colleidoras para non pincharse, que son una especie de pinzas de madeira. Hoxe en día empleanse maiormente guantes de traballo. Os ourizos botabanse nunha cesta grande sen asas e cando se enchían vacíabanse nunha curripa. A curripa é unha construcción circular  sen cubrición e de pequena altura realizada con pedra. No seu interior as castañas ian secando e madurando lentamente abrindo o ourizo, e ao cabo do tempo a castaña está separada de seu envoltorio, sendo sencillo recolectala.

"colleidoras"

Despois de desourizar (sacar as castañas dos ourizos), escollense as máis grandes para  a casa e as máis pequenas para alimento do gando.

---------------------------------

Hoxe en día é frecuente que as castañas caian e se perdan no chan, ou as coman os xabarins, pero non sempre foi así. A castaña foi históricamente un alimento esencial nas casas do rural das Fragas, cada familia poseía os seus propios castaños que inxertaban e cuidaban. No outono proporcionaban un bo alimento que se conservaba durante parte do inverno. Comíanse cocidas e sobre todo asadas no tambor, que é cilindro metálico aburatado que xira manualmente facilitando o movemento das castañas para evitar que se queimen. Aquí era frecuente, e ainda hoxe fanse as reunions de veciños para xantar castañas asadas. Esta festa é coñecida como o magosto.

CASA TÍPICA, E OFICIOS DO EUME

O outro día fomos ao lugar do Pazo, no concello de A Capela, alí estivemos visitando un museo etnográfico. Este museo móstranos a casa típica galega da zona, e ademais mostra os utensilios e ferramentas dos diversos oficios nos que traballaba a xente da comarca do Eume.

A encargada do museo informounos moi ben de como se distribuia a casa e para que servian os aparellos alí expostos, polo que pensamos que se podedes non dubidedes en visitalo.

Fixemos a presentación en 4 partes debido ao seu tamaño. Esperemos que vos guste

Get your own - Open publication

Get your own - Open publication